03 Strategie

De wereld verandert in hoog tempo. Vraagstukken zoals klimaatverandering, grondstoffenschaarste, en betaalbaarheid van de zorg zijn relevanter dan ooit. Ook op politiek niveau staan verduurzaming en de energietransitie op de agenda. Nederland heeft zich met het Klimaatakkoord gecommiteerd aan de afspraken die in 2015 in Parijs gemaakt zijn. Op Europees niveau zijn onlangs ambitieuze CO₂-reductiedoelstellingen geformuleerd. Hoe we dit kunnen bereiken, wordt vastgelegd in de 'Green Deal'. 

Deze ontwikkelingen hebben impact op het bedrijfsleven, en zeker op de ondernemingen waar wij mee werken. Veel startups en scale-ups in ons portfolio en onze ecosystemen zijn namelijk bezig met oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen. Om dit optimaal te faciliteren en op korte-, middel- en lange termijn waarde te kunnen creëren, houden wij de trends en ontwikkelingen in de wereld om ons heen continu in de gaten. Hieronder lichten wij een aantal voor Noord-Nederland relevante ontwikkelingen toe.

In 2019 is in Nederland de Klimaatwet aangenomen. De Nederlandse ambitie is om in 2030 de uitstoot van CO₂ met 49 procent gereduceerd te hebben ten opzichte van 1990. In het Klimaatakkoord, onderdeel van de Klimaatwet, zijn plannen gemaakt om de uitstoot terug te brengen. In het kort betekent dat twee dingen: we moeten energie besparen en meer groene energie opwekken.

In het bijzonder wordt gefocust op maatregelen voor de gebouwde omgeving, landbouw en landgebruik, mobiliteit, elektriciteit en industrie. Om de doelen te realiseren, zal de energievoorziening van de toekomst er anders uitzien. Aardgas wordt minder, elektriciteit krijgt juist een groter aandeel. En er is een groeiende interesse in waterstof. Dat laatste kunnen wij in Noord-Nederland beamen. Sterker nog, Noord-Nederland is klaar voor de ontwikkeling van een omvangrijke en duurzame waterstofeconomie. De afgelopen jaren heeft Noord-Nederland zijn projectpijplijn voor waterstof en zijn ambities om het toonaangevende Europese ecosysteem voor waterstof te worden in een hogere versnelling gezet. En met succes: In 2020 kreeg de regio als eerste in Europa de status van Hydrogen Valley.

De circulaire economie is 'here to stay'. Grondstoffenschaarste is namelijk één van de grootste uitdagingen en onzekerheden van de komende decennia. De verwachting is dat er rond het jaar 2100 maar liefst elf miljard mensen op onze planeet rondlopen. Door de toenemende welvaart gaan we per hoofd ook nog eens meer consumeren. We hebben dus steeds meer nodig, terwijl er steeds minder is.

De circulaire economie is een alternatief systeem voor het lineaire productiesysteem waarin grondstoffen na gebruik geen waarde meer hebben en weggegooid worden. In een circulaire economie sluiten we de ketens van grondstoffen juist. Circulaire productie wordt nog wel eens verward met recycling, maar gaat veel verder dan dat. Bij een echt circulair businessmodel wordt namelijk bij het productontwerp al rekening gehouden met de ontmanteling van het product en met het hergebruik van materialen, en ook met de verlenging van de levenscyclus door 'design for repair'.

Op die manier worden materialen zo efficiënt mogelijk gebruikt, idealiter in een gesloten keten met minimale verspilling. Op nationaal niveau is als doel gesteld: Nederland volledig circulair in 2050. De Nederlandse economie is momenteel voor slechts 24,5 procent circulair. Van de 221 miljoen ton grondstoffen die jaarlijks in Nederland wordt gebruikt, wordt 167 miljoen ton niet hergebruikt. In Noord-Nederland zijn we druk om dit aandeel te verhogen. Zowel bedrijven in ons investeringsportfolio als Chemport, waar men werkt aan de vergroening van de chemie. Innovaties op dit gebied dragen niet alleen bij aan de ontwikkeling van de Noord-Nederlandse economie maar spelen ook een belangrijke rol in de grondstoffen- en energietransitie.

Digitalisering heeft een grote impact op bedrijfsleven en maatschappij. We hebben al zelfrijdende auto’s, virtuele assistenten die behoeften voorspellen, en Netflix die ons adviseert welke serie we leuk zullen vinden. Dankzij Internet of Things is alles steeds meer ‘verbonden’ en ‘intelligent’.

Ook termen zoals Artificial Intelligence (AI), Machine Learning (ML) en Robotic Proces Automation (RPA) zijn geen toekomstmuziek meer, maar worden steeds meer toegepast in de praktijk. Deze mogelijkheden bieden veel kansen voor onder andere de maakindustrie. En deze industrie is belangrijk voor de Noord-Nederlandse economie. Enerzijds omdat het veel werkgelegenheid oplevert, maar ook omdat het een toeleverancier is voor andere sectoren waar onze regio sterk in is, zoals energie, water en agrifood.

Daarom wordt zowel landelijk als in het Noorden al een aantal jaar flink ingezet op de ontwikkeling van Smart Industry. Om de samenwerking binnen de regio’s te versterken werden de afgelopen jaren fieldlabs opgezet. Praktijkomgevingen waarin bedrijven en onderwijs- en onderzoeksinstellingen kunnen experimenteren met nieuwe technologieën. 

Programma’s als Region of Smart Factories (RoSF) met focus op de ‘fabriek van de toekomst’, Smart Farming en ook projecten in de watertechnologie hebben als basis het verzamelen, verwerken en gebruiken van Big Data en Artificial Intelligence.

In 2020 heeft de NOM een nieuw strategisch plan ontwikkeld voor de komende jaren. Een belangrijk onderdeel daarin is de focus op het bijdragen aan maatschappelijke vraagstukken, zoals klimaatverandering, grondstoffenschaarste en gezondheid. 

We geloven er namelijk in, dat het onze taak is om samen met bedrijven in Noord-Nederland een bijdrage te leveren aan de grote transities die nodig zijn om aan oplossingen te werken voor deze vraagstukken. Met de nieuwe strategie richten we ons daarom op drie transitiethema's: Duurzamer, Gezonder en Slimmer. Dat doen we met de zeven (top)sectoren die daar in Noord-Nederland aan bij kunnen dragen: Chemie, Energie, Agrifood, Life sciences & health, ICT, High Tech Systemen en Materialen (HTSM) en Watertechnologie.

Deze koers sluit aan bij het in 2019 door het kabinet geformuleerde Missiegedreven innovatiebeleid, waarin thema’s als energietransitie en klimaat, voedsel, gezondheid en veiligheid centraal staan. Het is ook een stap in een nieuwe richting: al 45 jaar leveren we een bijdrage aan de versterking van de economie en werkgelegenheid. Nu voegen we daar expliciet maatschappelijke impact als strategisch doel aan toe. 

Corona heeft in 2020 de economie in de wereld en in Noord-Nederland geraakt. De pandemie heeft laten zien dat wij als NOM, en het bedrijfsleven in het Noorden, wendbaar moeten zijn. Die wendbaarheid hebben we gezien, maar tegelijkertijd kan en moet dit nog beter om op crisissituaties en herstel voorbereid te zijn. Daarom is Wendbaarder onze interne, vierde pijler. In 2021 gaan we aan de slag met het meetbaar maken van de transitiethema's, om onze impact op een heldere manier in kaart te kunnen brengen.